W dniach 12-13.11.2016 roku w Białymstoku odbył się Kongres .Nowoczesna Polska Wschodnia, podczas którego dyskutowano o poziomie rozwoju terenów wschodniej Polski, a także przedstawiono propozycje działań prowadzących do poprawy sytuacji Polski Wschodniej.
Termin Polska Wschodnia obejmuje swoim zasięgiem pięć województw- świętokrzyskie, podkarpackie, lubelskie, podlaskie oraz warmińsko-mazurskie. Cały ten obszar jest do siebie podobny pod względem rozwoju, poziomu wykształcenia mieszkańców, wskaźników zatrudnienia i innych. Dla porównania poszczególnych województw, warto posłużyć się danymi udostępnionymi przez Główny Urząd Statystyczny, co pozwala zobrazować poziom rozwoju Polski Wschodniej i porównać ją z pozostałymi regionami kraju. Można tutaj wskazać na trzy tendencje.
Po pierwsze obszarami, w których Polska Wschodnia plasuje się w okolicach średniej dla całego kraju w kwestiach gospodarczych jest poziom skomputeryzowania i zautomatyzowania procesów produkcyjnych przedsiębiorstw, a także wartość brutto środków trwałych wyrażany w milionach złotych na przedsiębiorstwo. W kwestii wykształcenia warto wskazać na podobny odsetek ludności w wieku 18-24 lata, która ukończyła edukację na gimnazjum. Jednakże województwo warmińsko- mazurskie charakteryzuje się najwyższym poziomem tego wskaźnika w Polsce. Na zbliżonym pułapie województwa te plasują się też jeśli chodzi o odsetek studentów decydujących się podjąć studia techniczne i przyrodnicze, a także liczba osób w wieku 25-64, która może poszczycić się wyższym wykształceniem. W kwestiach demograficznych zaś zbliżony jest współczynnik dzietności oraz porównanie ludności w wieku poprodukcyjnym do ludności w wieku produkcyjnym.
Po drugie wyróżniono obszary, w których Polska Wschodnia prezentuje wartości poniżej średniej krajowej. Należą do nich między innymi kwestie gospodarcze, a w szczególności udział pracujących w działalności B+R, nakłady na działalność B+R do PKB, udział przychodów netto ze sprzedaży produktów innowacyjnych w przedsiębiorstwach przemysłowych w przychodach netto ze sprzedaży ogółem. Poniżej średniej krajowej jest również ilość przedsiębiorstwa z kapitałem zagranicznym liczonych na tysiąc przedsiębiorstw, PKB na mieszkańca wg. parytetu siły nabywczej, wskaźnik zatrudnienia z wyłączeniem rolnictwa, a także stopa bezrobocia, która na podkarpaciu jest największa w Polsce. Ponad to zauważa się, że na tych terenach coraz więcej ludzi poszukuje pracy poza granicami nie tylko regionu, ale i również kraju, o czym świadczą wskaźniki salda migracji wewnętrznych na pobyt czasowy, odsetek emigrantów przebywających czasowo za granicą w przeliczeniu na 1000 mieszkańców, saldo migracji ogółem i zagranicznych na pobyt stały na 1000 mieszkańców, czego naturalnym skutkiem jest mniejsze zaludnienie tych terenów. Duże bezrobocie i niski poziom wynagradzania za pracę powoduje, że omawiane województwa charakteryzują się niższym przeciętnym miesięcznym dochodem do dyspozycji na osobę, ale również niższym przyrostem naturalnym w przeliczeniu na 1000 mieszkańców. Najgorzej jest pod tym względem w województwach lubelskim i podlaskim, które prezentują wartości ujemne. Ponadto niepokojącym zjawiskiem jest również najwyższy odsetek ludności znajdującej się poniżej relatywnej granicy ubóstwa. Pod tym względem najgorzej prezentuje się województwo warmińsko- mazurskie, później zaś podlaskie. Najniższy poziom cywilizacyjny również niestety przypada województwu ściany wschodniej- lubelskiemu, zaś w warmińsko- mazurskim największy odsetek ludzi korzysta ze świadczeń pomocy społecznej.
Po trzecie, co również jest niepokojące w poniższych obszarach Polska Wschodnia wypada bardzo źle w porównaniu do pozostałej części kraju. W zakresie przedsiębiorstw- udział pracujących w przedsiębiorstwach nowoczesnych technologii. W dziedzinie nauki zgłoszone patenty do Europejskiego Urzędu Patentowego w przeliczeniu na milion mieszkańców. W kwestii komunikacji, województwo lubelskie i podlaskie ma najmniej dróg ekspresowych i autostrad na 100km2 powierzchni województwa. Polska Wschodnia jest regionem obfitującym w piękne krajobrazy i liczne walory turystyczne, które mogłyby stanowić większe źródło dochodów. Jednakże na ten moment województwa lubelskie i podkarpackie goszczą najmniej turystów zagranicznych korzystających z noclegów.
Obecnie powstaje program dla Polski Wschodniej, który będzie zbiorem myśli, działań i pomysłów, w jaki sposób można poprawić warunki życiowe, atrakcyjność przedsiębiorstw czy zachęcić do inwestowania w Polskę Wschodnią. W tym celu i dla zdiagnozowania konkretnych problemów planujemy prowadzić cykliczne spotkania w każdym z miast wojewódzkich, organizować panele dyskusyjne, a także konsultacje społeczne. Organizowanie spotkań posłów z mieszkańcami społeczności lokalnych, a także z przedstawicielami władzy samorządowej, nauki oraz biznesu.
